mowa nienawiści – poznaj, reaguj

Znakomita większość publikacji nt. mowy nienawiści wskazuje na konflikt wartości: wolności słowa z jednej strony i ochroną mniejszości, grup, jednostek z drugiej strony, który do pewnego stopnia tłumaczy dlaczego – przynajmniej w polskim  kontekście, w polskiej debacie publicznej – mowa nienawiści nie jest pojęciem neutralnym.

Domyślną przyczyną występowania mowy nienawiści są krzywdzące stereotypy, uprzedzenia, niewiedza, brak kontaktu, fałszywe wyobrażenia. Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi mowy nienawiści w sieci jest z kolei anonimowość użytkowników. Wreszcie wśród przyczyn wynienia się również kryzys ekonomiczny i wzrastającą w Europie niechęć wobec imigrantów.

Powoli zmienia się rozumienie mowy nienawiści, która zbliża się do cyberprzemocy, internetowego hejtingu i jest ściśle związana z upowszechnianiem się nowych mediów, w tym mediów społecznościowych. W takim rozumieniu mowa nienawiści staje się zjawiskiem  powszechnym, bo nie dotyczy jedynie mniejszości, ale może dotknąć właściwie każdego użytkownika sieci.

Podstawowe grupy, wobec których używana jest mowa nienawiści, to mniejszości etniczne (m. in. Żydzi, Romowie), narodowe (m. in. Rosjanie, Ukraińcy), religijne (muzułmanie), seksualne (LGBT).

Przejawami i środkami rozprzestrzeniania mowy nienawiści mogą być różne formy ekspresji: tradycyjne publikacje i treści internetowe;  symbole, gesty, murale, napisy, nagrania audio, plakaty, dowcipy, zdjęcia, memy, filmiki, profile w mediach społecznościowych, komentarze, artykuły, gry komputerowe itp.

Mowa nienawiści występuje zamiennie z: wyrazami nienawiści i awersji (expressions of hatred and aversion), antysemickim dyskursem (anti-Semitic discourse), skrajnie prawicowym dyskursem (far-right-discourse). Może być przejawem lub zapowiedzią przestępstwa z nienawiści (hate crime), przemocy o podłożu dyskryminacyjnym, rasistowskim.